PYTANIA I ODPOWIEDZI

Przedstawiamy typowe zapytania z jakimi spotykamy się ze strony Klientów a dotyczące zasad używania i budowy stetoskopu oraz metody jego wyboru. Zachęcamy również do zapoznania się z treścią artykułów zamieszczonych na podstronach:

Budowa i działanie - Wybór stetoskopu - Użytkowanie

Znajdą tam Państwo szereg pomocnych i praktycznych informacji.

Błąd złego założenia liry !

Metalowe ramiona liry stetoskopu ustawione są pod kątem, który zapewnia właściwe położenie końcówki usznej (oliwki) względem osi kanału słuchowego. Z tego powodu nie można pomylić sposobu nałożenia liry. Ma to szczególne znaczenie, gdy używamy miękkich oliwek. Nieprawidłowe położenie oliwki w uchu powoduje, że jej otwór ulega zniekształceniu i zmniejszeniu skutkiem czego dźwięk staje się słabo słyszalny. Używanie tzw. twardych oliwek jest bardziej tolerancyjne na ten błąd, gdyż otwór nie ulega zniekształceniu. Lepiej jednak pracować z miękkimi oliwkami, gdyż częste badanie stetoskopem nie wywołuje bolesnego zmęczenia uszu lekarza. Używając miękkie oliwki powinniśmy uregulować sprężynę na mocniejsze ściskanie liry. Nie odczujemy z tego powodu nadmiernego ucisku w uszach za to lira będzie pewniej ułożona a oliwki szczelniej posadowione w kanale usznym. Warto potrenować szybkie i prawidłowe zakładanie liry, bo jej niepewne zakładanie i niewłaściwe położenie to po prostu "wstyd" świadczący o niekompetencji użytkownika stetoskopu. Często na filmach o lekarzach nieświadomy aktor pozoruje badanie stetoskopem mając niewłaściwie założoną lirę.  Jemu można to wybaczyć, lekarzowi nie.

Z powodu zagrożenia alergią.

Od wielu już lat prowadzone są badania alergologiczne, które wskazują, że wiele osób wykazuje nadwrażliwość na naturalny lateks stosowany do produkcji wyrobów gumowych. Skutkuje to złym samopoczuciem, zmęczeniem, bólami głowy. Z tego powodu wycofywane z używania są jednorazowe rękawiczki lateksowe i inne artykuły. Części z tworzyw sztucznych stosowane w stetoskopach produkowane są głównie ze zmiękczonego PCV i syntetycznej gumy i nie zawierają naturalnego lateksu.

Przez zły sposób noszenia stetoskopu.

Wystarczy zwrócić uwagę, aby dren nie stykał się bezpośrednio z naszą skórą lecz leżał na kołnierzyku fartucha, bluzki lub koszuli. Nie grozi mu również zesztywnienie, gdy stetoskop nosimy w kieszeni fartucha. Dreny twardnieją, ale zwykle na środkowym odcinku tzn. tam, gdzie wisząc na szyi lekarza stykają się z odkrytą, ludzką skórą. Długotrwałe oddziaływanie potu i wydzieliny skórnej na materiał z którego wykonany jest dren powoduje zmianę jego właściwości i twardnienie. U lekarzy, którzy tak noszą stetoskop zjawisko to może wystąpić już po kilku miesiącach, zwykle po kilku latach i zależne jest to od intensywności i składu ludzkiego potu oraz od częstotliwości mycia stetoskopu. Częste mycie drenu ciepłą wodą z dodatkiem detergentu skutecznie usuwa warstwę lipidów z powierzchni i pozwala zachować elastyczność drenu przez długi czas.

Nie warto.

Czy ma sens nauka gry na gitarce dla dziecka ? Raczej to zwykła strata czasu. Ze stetoskopu docierają do naszego ucha bardzo subtelne dźwięki. Ich głośność i zakres zależy w wielkim stopniu od jakości instrumentu. Jeżeli uczący się obdarowany jest względnie dobrym słuchem to w miarę ćwiczeń buduje zasób odpowiednich skojarzeń i jest w stanie prowadzić badanie. 

Jak rozpoznać stetoskop kiepskiej jakości ? Po pierwsze nie kupować tych stetoskopów, dla których sklepy nie podają marki producenta. Zwykle ukrywają się one pod tajemniczymi symbolami typu BS-16, SH808 lub nic nie mówiącymi nazwami. Ten towar pośrednicy handlowi kupują na wagę i za grosze i w niczym nie przypomina on dobrego narzędzia pracy. Rozpada się zwykle po krótkim czasie, nikt nie zapewnia ani części zamiennych ani serwisu.

Raczej nie.

Kardiologiczny jest specjalnie zaprojektowany, aby w trakcie osłuchiwania wzmacniał najniższe częstotliwości. To wyrafinowane narzędzie wykonywane jest z wyjątkową precyzją. Jest drogi, ciężki i duży. Trudno włożyć go do kieszeni fartucha. Zdecydowanie wymaga futerału ochronnego do noszenia w torbie. Wykorzystanie jego możliwości wymaga dobrego, doświadczonego ucha. Jednemu nie można zaprzeczyć, jest on zdecydowanie najgłośniejszy. Największa membrana najsilniej spręża powietrze w falowodzie i daje najsilniejszy sygnał akustyczny. Nie ma więc zdecydowanego argumentu za czy przeciw. Decyduje indywidualny wybór.

Najwłaściwszym jednak wyborem dla studenta jest dobrej klasy stetoskop internistyczny. Uniwersalny, poręczny i wszechstronnie użyteczny.

Nie ma wpływu na jakość osłuchiwania.

Panowały na ten temat różne poglądy. Szczególnie dla stetoskopów kardiologicznych forsowano stosowanie krótkich ok. 45 cm. drenów. Używanie takiego stetoskopu nie było zbyt wygodne, zmuszało lekarza do badania pacjenta w bardzo bliskiej odległości i ograniczało zasięg operowania głowicą. Skracanie drenu nie znajduje uzasadnienia w wynikach badań otrzymanych na specjalnie zbudowanym stanowisku do akustycznego badania stetoskopu. Wyniki są takie, że w zakresie rozsądnych długości falowodu : 30-100 cm różnice ciśnienia akustycznego mierzone w miejscu oliwki usznej są poza czułością ludzkiego słuchu. Dowodem na to są tzw. stetoskopy edukacyjne, gdzie jedna głowica "obsługuje" lirę nauczyciela i lirę ucznia. Długość całkowita zestawu wynosi ok.100 cm i nie stanowi to przeszkody w osłuchiwaniu. Dzisiejszy standard długości drenów stetoskopu to 54-56 cm, w pełnym zestawie stetoskopu to długość ok 70 cm. Sporadycznie oferowane są dreny o długości ok. 65 cm. /cały stetoskop ok. 80 cm.

Bardziej marketingowa niż techniczna.

Jeżeli chodzi o współczesny sposób mocowania membrany do głowicy to można wyróżnić zasadniczo dwa systemy.

Pierwszy, rzadko już używany i odchodzący do przeszłości to dociskanie i napinanie membrany do korpusu głowicy przy pomocy metalowego, gwintowanego pierścienia. Membrana podparta na całym obwodzie, leżąc na czaszy głowicy zostaje naprężona poprzez nakręcany metalowy pierścień. Ten typ mocowania stosowany był np. w stetoskopach firmy KAMED.

Drugi system, występujący dziś najczęściej, to układ membrany „zawieszonej” lub inaczej "pływającej" .

Generalnie polega on na tym, że membrana pracuje z pełną swobodą ruchu będąc posadowiona pomiędzy korpusem głowicy i opasującym ją elastycznym pierścionkiem, obrzeżem z syntetycznej gumy. Fakt „nieskrępowania” ruchu membrany w połączeniu z trwałością jej materiału daje bezwzględnie najlepsze warunki dla jej wieloletniego działania z zachowaniem powtarzalnych parametrów pracy.

W systemie tym mieści się również konstrukcja znana pod nazwą membrany "dwutonowej”.

Wg. producentów stosujących to rozwiązanie lekki nacisk na ciało pacjenta pozwala lepiej osłuchiwać dźwięki o niższych częstotliwościach, silniejszy nacisk wywołuje pobudzenie membrany w zakresie wyższych częstotliwości. W konstrukcji tej "dwutonowość" uzyskana jest w wyniku specyficznego ukształtowania wewnętrznej powierzchni czaszy głowicy pod membraną. Na jej powierzchni wytoczono dodatkowy próg o nieco mniejszej średnicy niż podstawowa średnica czaszy. Wysokość tego „progu” jest tak dobrana, że przy lekkim nacisku membrany na ciało pracuje ona całą powierzchnią, a przy nacisku silniejszym membrana opiera się na „progu” i jej czynna powierzchnia radykalnie maleje. Pomysł ten ma na celu umożliwienie posługiwania się głowicą jednostronną tak jak głowicą typu dual, czyli głowicą dwustronną o dwóch różnych średnicach membran bez konieczności przełączania tłoczka. Dodatkowo na obrzeżu stosunkowo sztywnej membrany wprowadzono miękką, gumową przeponę, która zwiększa swobodę ruchu membrany. System ten nie jest zbyt trwały, gdyż po kilku miesiącach pracy takim stetoskopem membrana po prostu "siada" na wewnętrznym progu i pracuje już tylko mniejszą powierzchnią.

To specjalny rodzaj końcówki usznej.

Lira stetoskopu zakończona jest końcówkami usznymi nazywanymi zwykle oliwkami. Stetoskopy wyposażane są w różne końcówki uszne. Dawniej w użyciu były oliwki twarde. Dzisiaj występują jedynie w najtańszych, niskiej jakości instrumentach. Kilkugodzinne używanie takiego stetoskopu to duży dyskomfort pracy lekarza.

Od kilkunastu lat, wraz z rozwojem technologii tworzyw sztucznych, powstają różne konstrukcje miękkich oliwek. Różnią się materiałem, kształtem i sposobem mocowania do liry. Generalnie oliwką miękką przyjęto nazywać końcówkę uszną,  której konstrukcja lub materiał powoduje, że jej nacisk na zewnętrzny kanał słuchowy jest łagodny i nie powoduje dyskomfortu w dłuższym używaniu. Wykonywane są one z syntetycznej gumy, silikonu, zmiękczonego PCV lub tworzyw piankowych. Mają kształt grzybka, pustego balonika lub pełnej kulki z otworkiem.

Pojęcie oliwki samouszczelniającej odnosi się wyłącznie do tych oliwek miękkich, które mają zdolność zmiany kształtu w ten sposób, że dopasowują się one do kształtu zewnętrznego kanału słuchowego. Nie wszystkie miękkie oliwki posiadają tą cechę. Warunkiem koniecznym dla oliwki samouszczelniającej jest jej stałe położenie w uchu. W trakcie badania pacjenta nie dochodzi do obrotu oliwki w kanale słuchowym. Zapewnione jest to poprzez taki sposób mocowania do liry, który umożliwia swobodę jej obrotu.

Solidnie wykonany z płaską, jednostronną głowicą.

Ratownicy pracują zwykle w trudnych warunkach, czasem w całkiem ekstremalnych. Kurz, hałas zewnętrzny, zmienna temperatura to normalne okoliczności tej pracy. Dodatkowo sytuacje wymagające szybkiego działania, badanie pacjenta w zastanej pozycji, konieczność wsunięcia stetoskopu pod ubranie. Narzędzia jakimi się posługują muszą być odporne na uszkodzenia, wygodne i praktyczne w użyciu.

Stetoskop dla ratownika powinien mieć płaską głowicę ze stali nierdzewnej pozbawioną ruchomego przełącznika. Badanie przy użyciu membrany jest wystarczające. Jak powiedział pewien nasz klient "najważniejsza jest gruba rura" a więc dren musi być jednokanałowy i grubościenny. Do tego wygodne, miękkie i dobrze uszczelniające tor akustyczny oliwki. Koniecznie wyposażony w futerał ochronny.

Taki układ lepiej przenosi niskie częstotliwości.

Nie jest tu celem osiągnięcie efektu stereofonii, przestrzenności dźwięku jak to często sugerują komentarze reklamowe do sprzedawanych stetoskopów. Separacja sygnału nie zaczyna się od źródła dźwięku. Pobudzona głowica przekazuje ten sam efekt akustyczny do obydwu, niezależnych kanałów prowadzących do każdego ucha.

Uzasadnieniem dla konstrukcji dwukanałowego drenu jest to, że zachowując tę samą objętość powietrza w układzie dwukanałowym jak w drenie jednokanałowym uzyskujemy propagację fali akustycznej w kanałach o mniejszej średnicy. Efektem tego jest silniejsze wytłumienie średnich i wysokich częstotliwości z jednoczesną poprawą słyszalności częstotliwości niskich z zakresu 20-100 Hz. Dla osłuchu kardiologicznego ma to zasadnicze znaczenie.